Een ander “slachtoffer” van de coronacrisis: het defensiebudget?
18/03/2020
Eén van de eerste andere “slachtoffers” van het coronavirus zou wel eens het Belgisch defensiebudget kunnen zijn. Met het militair personeel als “collaterale schade”. Want het omvangrijk pakket HR- maatregelen (de XII werken van DGHR) ter verbetering van ons statuut en van de aantrekkelijkheid van Defensie als werkgever zou dan mogelijk noodgedwongen getrimd moeten worden, wegens: onvoldoende centen.
Zoals wij militairen genoegzaam weten hebben we met het leger nu al twee decennia op het achterbankje gezeten wanneer het defensiebudget vastgelegd werd door de regering: 20 jaar lang is er bezuinigd en werd Defensie ernstig verwaarloosd.
De coronacrisis zou deze periode van een tekort aan financiële middelen wel eens kunnen verlengen. Waardoor we de in het “Plan Vandeput” vastgelegde stijging van het legerbudget op onze buik kunnen schrijven; dit plan voorziet immers een toename van de geldelijke middelen voor Defensie met ongeveer de helft tegen 2024. Het zou ook betekenen dat we dan nog veel verder onder de door de CHOD gevraagde quasi verdubbeling van het budget zouden blijven. Deze vertweevoudiging die generaal Compernol vraagt tegen 2024 is nodig om alle facturen voor het nieuw materieel te kunnen betalen, om op een correcte manier te kunnen functioneren en om de attractiviteit van het militair statuut te verbeteren.
Deze verwachting is geen misplaatst pessimisme, doch juist een heel realistisch benadering van de situatie. We steunen ons hierbij op een aantal verklaringen die de voorbije dagen door Belgische en Europese bewindslui en economische experten gegeven werden en op cijfers die momenteel de ronde doen. Het spreekt vanzelf dat het nog véél te vroeg is om de exacte financiële impact van de coronacrisis te berekenen – dat zal nog maanden duren – maar we hebben wel een aantal indicaties die ons een idee geven van zijn grootteorde.
Zo stelde Christine Lagarde, de voorzitter van de Europese Centrale Bank, op 12 maart dat “de coronapandemie … de uitgavenplannen van de overheden en hun financiering negatief zal beïnvloeden”. Investeringen in nieuw legermaterieel maken deel uit van deze “uitgavenplannen”. We hebben in het verleden dikwijls genoeg tot onze scha en schande moeten ervaren welke afwegingen politici maken als de financiële middelen schaars zijn en er gekozen moet worden tussen geld in Defensie of in andere zaken stoppen. Het is dus zeer de vraag of dit in de context van de coronacrisis anders zal zijn.
Een andere indicatie betreft Italië. In dat land gaan economen uit van 3% krimp van de economie in de eerste helft van 2020[1]. Dit stemt overeen met 53 miljard euro op 6 maanden tijd. In Nederland denkt de regering eraan tot 90 miljard nodig te hebben om de economische gevolgen van de coronacrisis te bestrijden[2]. De financieel-economische crisis van 2007-2009 heeft ons land 30,9 miljard gekost, naast een vermindering van de koopkracht van de gezinnen ten belope van 9,7 miljard[3].
Laten we optimistisch blijven in deze donkere tijden en veronderstellen dat ons land het er bijzonder goed van af gaat brengen, met name dat de directe kost van de coronacrisis voor de federale overheid 10 miljard zou bedragen. Deze 10 miljard – wat mogelijks een zware onderschatting is[4] – gaat ergens gevonden moeten worden. Ofwel door te besparen op de uitgaven van zekere/de federale departementen (Binnenlandse Zaken en Politie, Justitie, Mobiliteit en Vervoer, Financiën, Regie der Gebouwen, Defensie), ofwel door de schuld te vergroten, ofwel door een combinatie van verminderde uitgaven en hogere belastingen. Doch vanwaar het ook komt, dit geld gaat vroeg of laat op tafel gelegd moeten worden.
In een dergelijke budgettaire “coronacontext”, wie durft er dan nog met stelligheid beweren dat het legerbudget binnen vier jaar gaat verdubbelen? Of wie durft er nog met zekerheid te stellen dat zelfs het traject van het “Plan Vandeput”, met een stijging van de financiële middelen met de helft, nog maar zal aangehouden worden?
En mocht deze “ongemakkelijke” evolutie zich toch voltrekken en Defensie niet alle benodigde euro’s zou krijgen, wat gaat dan de impact zijn op het investeringsplan, op haar dagelijkse werking en op de zogenaamde “XII werken van DGHR”?
Het gezegde indachtig “hope for the best, plan for the worst”, schijnt ons de mening van de transitiemanager, Generaal-majoor Marc Thys, helemaal niet verkeerd: “En als de centen niét komen? Dan moeten we eens diep nadenken voor een wit blad papier”[5].
Het lijkt de militaire vakbond ACMP-CGPM aangewezen om nu aan dit standpunt gehoor te geven en om bijgevolg in “Evere” zonder te talmen een wit blad papier te nemen. Om een “worst case” – maar ook “worse cases” – voor te bereiden in geval niet alle verhoopte financiële middelen toegewezen worden.
Deze denkoefening wint nog aan belang in het licht van de precaire personeelssituatie en de verwachte, zwaar negatieve evolutie van de getalsterkte naar 20.000 beschikbare militairen. Het militair personeel moet bijgevolg de volgende jaren de absolute prioriteit Nr 1 met drie stippen zijn. Om dit te illustreren volstaat het om even aan de rekruteringen te denken: de periode van de coronarestricties valt ongeveer gelijktijdig met de opstart van de wervingen 2020 voor de kaders; aanpassingen zijn dus dringend vereist om te vermijden dat deze gehypothekeerd zouden worden.
Wordt er de komende periode dus geen onvoorwaardelijke voorrang gegeven aan de human resources, dan vrezen we (bij wijze van boutade), dat binnen afzienbare tijd de laatste militair het licht kan uitdoen in de laatst overgebleven kazerne.
De militaire vakbond ACMP-CGPM is, zoals steeds, bereid om met haar voorstellen en ideeën constructief bij te dragen aan een dergelijke denkoefening.
