Burn pits te Kandahar: gevolgen voor de gezondheid?

16/04/2019

Vandaag maken de media melding van mogelijke gezondheidsrisico’s die Belgische militairen gelopen zouden hebben op het vliegveld van Kandahar in Afghanistan.

Ter herinnering, bijna 2.000 Belgische militairen werden tussen september 2008 en oktober 2014 in het kader van de operatie “Guardian Falcon” uitgezonden naar Kandahar. Tijdens deze missie dienden onze F-16’s ondersteuning te bieden aan de NAVO-grondtroepen, onder het bevel van de International Security Assistance Force – ISAF.

Tot eind 2012 werd alle afval op Kandahar – huishoudelijk afval, maar ook autobatterijen, olieresten, plastiek, chemisch en medisch afval, piepschuim en uitwerpselen – in open lucht verbrand, in de zogenaamde burn pits. Tot 100 ton afval per dag. Dit veroorzaakte enorme geur- en rookhinder, ook bij de Belgen ter plaatse. Klaarblijkelijk kwamen ook giftige stoffen vrij die mogelijk aanleiding geven tot aandoeningen aan de longen en de ademhalingswegen, met inbegrip van kanker.

De militaire vakbond ACMP-CGPM stelt zich heel wat vragen bij deze kwestie:

• Vooreerst: waarom heeft Defensie pas meer dan 2,5 jaar na de eerste ontplooiing, met name in april 2011, een luchtkwaliteitsmeting uitgevoerd in Kandahar? Er waren nochtans al voldoende militairen die vanaf het begin van de inzet over deze vervuiling bij hun oversten aan de bel getrokken hadden. In 2010 is de ACMP-CGPM ook reeds tussengekomen bij de overheid over deze problematiek. Doch er kwam al evenmin een wezenlijke reactie vanwege de defensiestaf en er volgde toen ook niet onmiddellijk een grondig onderzoek. Wij werden ‘gerustgesteld’ op basis van wat dus nu schijnbaar wel een heel creatieve interpretatie van de blootstellingsnormen blijkt te zijn. 
  Er waren bovendien nog andere indicaties om deze zaak ernstig te nemen. Zo waren er, onder meer, wetenschappelijke studies van het Amerikaans leger, die reeds in 2007 een onmiskenbaar verband hadden aangetoond tussen deze verbrandingspraktijken en longaandoeningen en ademhalingsproblemen bij militairen na hun missie in Afghanistan en Irak.

• Waarom heeft Defensie, naar aanleiding van deze wetenschappelijke vaststellingen en de gegevensuitwisseling hieromtrent in NAVO-milieus, het voorzorgsbeginsel niet toegepast? Bijvoorbeeld door het aanleggen van een register met de namen van alle militairen die verbleven hebben in de buurt van burn pits. Zodat ze nadien op regelmatige basis zouden kunnen onderzocht worden. Neen, dus. Er is helemaal niets gebeurd. Dus ook geen speciale opvolging van betrokkenen bij de latere periodieke arbeidsgeneeskundige onderzoeken, wat toch het minste zou moeten zijn.
• Wat is de waarde van de luchtkwaliteitsmeting die eind april begin mei 2011 uitgevoerd werd te Kandahar? Voldoet ze aan de vereiste wetenschappelijke standaarden? Zijn we er zeker van dat de conclusie hiervan – met name: er is geen wezenlijk gezondheidsrisico voor het personeel – correct is? Volgens universiteitsprofessoren kunnen er immers toch heel wat twijfels geuit worden bij dit onderzoek door Defensie.

In toepassing van ons informatierecht, vraagt de militaire vakbond ACMP-CGPM dan ook toelichtingen van de defensiestaf bij deze kwestie: hoe is het luchtkwaliteitsonderzoek van 2011 verlopen? Waarom heeft dit pas na 2,5 jaar plaats gevonden? Wat zijn de resultaten van de arbeidsgeneeskundige onderzoeken bij de betrokken militairen? Werden hierbij specifieke controles verricht, worden zij speciaal gemonitord? Welke vervolgacties heeft defensie ondertussen al genomen?

Daarnaast vraagt de ACMP-CGPM aan Defensie om dringend een meldpunt op te richten waar de Kandahar-militairen met gezondheidsklachten zich kunnen melden. Er zijn immers voldoende sterke wetenschappelijke aanwijzingen dat er wel degelijk een verband is tussen de blootstelling aan rook uit burn pits en bepaalde longziekten en cardiovasculaire aandoeningen. Een dergelijk register bestaat al in de VS en ook in Nederland hebben de voorbije periode zich tientallen militairen met klachten gemeld bij het ministerie van Defensie.

In afwachting van de (mogelijke) oprichting van een dergelijk meldpunt, vragen wij aan onze leden die op missie zijn geweest te Kandahar en die last hebben van aandoeningen aan de longen en luchtwegen, zich te melden bij het Vast Secretariaat van de ACMP-CGPM. Stuur hiertoe een mail met als titel ‘burn pit’ naar srt@acmp-cgpm.be, met vermelding van naam, voornaam, stamnummer, periode van de missie(s) te Kandahar en een korte beschrijving van de medische klachten.

Daarnaast raden we de militairen, die op missie zijn geweest in Kandahar en die last hebben van bovenvermelde aandoeningen, aan om zich te melden bij de arbeidsgeneesheer van hun eenheid, zodat hun rechten op eventuele vergoedingen gevrijwaard zouden blijven.